Tatlı patates ve fasulye bereketi

Geçtiğimiz yaz sezonu boyunca bahçede neler olduğu hakkında yazmamışız. Her yıl benzer şekilde olan şeyleri tekrar tekrar yazmaktan hoşlanmıyoruz. Her yılki gibi oldu diyeceğim ama olmadı. Son 4-5 yıldır iklim değişikliğini fazlasıyla hissediyoruz. Önceki yıl yaz boyunca devamlı yağan yağmurlar sebzeler açısından kötü bir sezon geçirmemize sebep olmuştu.

Bu sezon ise yine çok farklı iklim özellikleriyle karşılaştık. Haziran ayı çok serin ve yağışlı geçti. Bu yüzden Mayıs ortasında diktiğimiz fideler uzun süre gelişmeden bekledi. Temmuzda birden bire bastıran aşırı sıcaklar da çok dengesizdi.

Buna rağmen önceki seneye göre daha iyi bir yazlık sebze sezonu oldu. İlkbaharda gelen geç donlar sebebiyle de erik, elma, şeftali gibi meyveler hiç olmadı, armut çeşitleri her zamankinden az oldu, iki kayısı ağacımız dengesizliğe dayanamadı. Kışın gelen bir kaç aşırı soğuk sebebiyle zeytin ağaçlarımızdan soğuk hasarı gören ağaçlarımız oldu. Haziranda zeytinlerde muhteşem çiçek varken, çiçek döneminin son günü gelen garip bir yağmur sebebiyle tane tutumu tüm bölgede çok az oldu. Yağ sıktıracak zeytin olmadı ancak yiyecek kadar zeytin oldu. Neyse ki tüm zeytincilerin yaptığı gibi geçmiş senelerden olan yağ stokumuz bize yeterli. Kaolin vb. uygulamalar sayesinde zeytin sineğini tamamen engelledik, yoksa yiyecek zeytin de olmayacaktı.

Şehirlerde pek farkedilmeyen, bir çok kişinin kulak arkası edip ciddiye almadığı iklim değişikliğinin önümüzdeki yıllarda tüm dünya için en önemli sorun olacağını görüyoruz ve kısmen yaşıyoruz.

İrfan Çayı ile yeni denemeler:

Geçen yıl İrfan Çayını ortaya çıkarmak için yaptığımız çalışmalara bu yıl boyutunu biraz daha büyüterek devam ettik. Böylece farklı kullanım şekillerine göre performansını görme, deneyimleme şansımız oldu.

Denemelerimiz, topraksız tarım poşetlerine doldurulmuş coco-peat ortamında, açık havada çalı fasulyesi, buna paralel olarak 75cm x 300cm en ve boyunda, 60cm derinliğindeki bir sandıkta coco-peat + kompost karışımında tatlı patates yetiştirip, topraksız yetişen fasulyelerin ömürleri dolduğunda aynı yerde ama bu kez toprakta güz fasulyesi olarak yine çalı fasulyesi yetiştirmek şeklinde idi.

Tatlı patates lezzetini çok sevdiğimiz bir sebze. İlk kez geçen yıl iki çuvalda yetiştirmiştik, çok da özen göstermediğimiz halde performansı çok hoşumuza giden bir bitkiydi. Bu sebeple bu yıl tatlı patatesi yine topraksız ortamda ve sadece organik İrfan çayı ile besleyerek yetiştirme kararı aldık. Yetiştirme süresinin uzunluğu bize hem topraksız ortamda bitki yetiştirme hem de irfan çayının çok uzun bir yetiştirme süresi boyunca tek başına yeterli olup olmayacağı hakkında çok net bir bilgi verecekti.

İlk yaptığımız şey tabii ki tatlı patates fidelerini hazırlamaktı.

Bunun için iç mekanda hazırladığımız bir düzenek ile Mart ortasından itibaren fidelerimizi üretmeye başladık. Filizlerin büyümesi, diplerinden koparılarak ayrıca köklendirilerek fide yapılması Mayıs sonuna kadar sürdü.

İrfan çayının tatlı patates gibi çok besin isteyen ve uzun sürede yetişen bir bitkideki performansını görmek amacımız sebebiyle resimdeki gibi bir sandık hazırladık. Kapak tahtalarından yaptığımız sandığın boyutu 75x300cm en ve boy, 60cm yükseklik. İçine de hava ve su geçiren ama ışık geçirmeyen malç örtüsü kapladık.

Yanlış anlaşılmaması için tatlı patatesi bu şekilde yetiştirmenin şart olmadığını belirteyim. Bir sebze adasında da mükemmel yetişir. Hatta yüksek seviyede organik madde ile gevşetilmiş, drenajı iyi ama nem tutacak şekilde hazırlanmış, tam ve doğrudan güneş alan her yerde yetişir. Bizim amacımız kontrollü organik beslenme ile verdiğimiz besinin bitkiye ne derecede yaradığını görmek ve ölçmek.

Sandığın içini %85 coco-peat, %15 kompost ile doldurduk. Nem tutmasına yardımcı olmak için az miktarda da perlit ekledik ve 29 Mayısta fidelerimizi diktik.

Aynı zamanda fasulyeleri yetiştireceğimiz poşetleri de hazırlayıp içlerini sadece coco-peat doldurup her poşete açtığımız üçer deliğe fasulye tohumlarımızı ektik.

İrfan çayının sürekliliğini oluşturmak üzere düzeneğimizi hazırladık.

120 litrelik bir varil kullandık. Bu varili seranın arkasında güneş görmeyen nisbeten serin bir yere yerleştirdik.

Her partide bir el arabası dolusu ot kullandık. Otlardan biri mutlaka hodan veya karakafesotu oldu. İlk bir kaç partide hodan kullandıktan sonra Haziran ortalarında karakafes otlarının iyice büyümesiyle karakafes otu ile devam ettik. İkinci ot olarak bahçede o sıra hızlı büyüyen ne varsa onu kullandık. Tepeleme bir el arabası otu budama makasıyla iri parçalar haline getirince büyük boy bir el arabasının üçte ikisini doldurdu.

Otları bir çuvala doldurduktan sonra ağızını bir çuvaldız ile kabaca teğelledik, çuvala da bir biz yardımıyla 15-20 delik delip havasını yavaş yavaş alarak taşırmadan varile bastırdık, bir tahta parçası yardımıyla çuvalın su seviyesinin altında kalmasını sağladık. Hava hortumlarıyla sürekli ve güçlü bir şekilde havalandırdık.

Dördüncü günün sonunda çayımız kullanılabir duruma gelerek yeterince demlenmiş oldu.

Dört – Altı gün sonunda varildeki çayı seyyar bir dalgıç pompa yardımıyla 200 litrelik bir depoya aktarıp üzerini su ile doldurduk. Bu deponun içinde bitkileri otomatik besleyebilmek amacıyla küçük bir dalgıç pompa yerleştirdik. Çok çıkışlı hava motorundan iki çıkışı da bu tanka vererek kesintisiz havanmasını sağladık. Boşalan çay demleme varilimizde hemen bir parti daha çay demlemek üzere hazırlık yaparak yeni bir çay demleme sürecini başlattık. Bu böyle Ekim sonuna kadar devam etti. Her dört – altı günde bir bunları tekrarladık. Yeni bir parti çay için hazırlık yapmak, olmuş çayı tanka aktarmak ortalama 1-1,5 saat kadar zamanımızı aldı. Bunun dışında her şeyi otomatiğe bağladığımız için günlük kontroller dışında başkaca bir şey yapmamıza gerek olmadı.

Güçlü havalandırma sayesinde çayın hiç bir aşamasında kötü koku oluşmadı. Bu yaz çay yapımı denemelerinde bulananlardan aldığımız geri bildirimlerden bazılarında kötü koku oluştuğu söylenmişti. Bunun tek sebebi yetersiz oksijen oluyor. Çayda nüfusu hızla artan mikroorganizmalara yetecek oksijen olmadığında oksijensizlikten ölüyorlar ve yerlerine çürükçül, oksijensiz ortamda yaşayan bakteriler geliyor. Ortamda oksijensiz yaşayan bakterileri kontrol altına alacak laktik asit bakterileri de olmadığından kolayca patojen mikroorganizmalar ortama hakim olabiliyor. Bu yüzden yeterli havalandırma İrfan çayının en önemli unsuru.

Dalgıç pompanın su çıkışına taktığımız 16mm’lik bir boruyu tatlı patates sandığına ve fasulye yetiştirme poşetlerine kadar uzatıp damlamalı borular ile tatlı patateslerin ve fasulyelerin sulanacağı düzeneği kurduk. Tankın içindeki pompanın elektrik fişini de programlanabilir zamanlayıcılı bir prize taktık. Prizin programını günde 4 kez ikişer dakika pompaya elektrik verecek şekilde yaptık. Dolayısıyla tatlı papatesler ve fasulyeler günde toplam 8 dakika İrfan çayı ile sulandılar. Temmuz – Ağustos aylarında bu süreyi 12 dakikaya çıkardık.

İrfan çayı yapımı esnasında yapraklar dekompoze olurlarken ince yaprak parçacıkları da toz tanecikleri büyüklüğünde çaya geçiyorlar. Bunların damlama deliklerini tıkamaması için pompadan çıkan boruya bir filtre yerleştirdik. Bu filtreyi iki günde bir temizlemeyi ihmal etmedik.

Coco-peat dolu poşetlerde sadece İrfan çayı ile sulanıp beslenen fasulyeler güzel geliştiler.

Bol bol fasulye verdiler. 12 kök fasulyeden 1 ay içinde 10 kilodan fazla fasulye topladık. Bu parti fasulyede tam tartım yapmayı atlamışız bu yüzden tam hasat miktarını 10 kilodan fazla olarak ifade edebiliyoruz.

Tatlı patatesler de hızla büyümeye başladılar. Fideler dal budak vererek sandığı kapladı.

15 Ağustosta fasulyeleri söküp poşetleri kaldırarak aynı yerdeki sebze adasında, bu kez toprağa çalı fasulyesi tohumları ektik.

Sadece irfan çayı ile ve aynı düzende suladığımız bu fasulyeler de çok güzel gelişti. 25 Eylülde hasata gelmeye başladılar.

İlk hasattan itibaren yine 12 kökten oluşan bu parti fasulyelerden Ekim sonuna kadar 14,5 kg fasulye hasat ettik.

İrfan çayı ile hem topraksız hem de toprakta beslenen fasulyelerde dikkatimizi çeken başka bir şey, çok lezzetli olmaları ve normalde hasattaki 2 günlük bir gecikmede bile hissedilir hale gelen kılçıklanmanın olmamış olmasıydı. Bunun sebebinin çaydaki kalsiyum dengesinin tam gereken oranda olmasına bağlıyoruz. Zira fasulye yetiştiriciliğinde kalsiyumun gerekenden biraz fazla olması bile kılıfların çabuk kılçıklanmasına sebep oluyor.

Sıra tatlı patateslere geldi.

30 Ekim günü artık gece sıcaklıklarının epey düşmüş olması sebebiyle bu durumdaki tatlı patatesleri hasat etmeye karar verdik.

Sandıktaki yaprakları, sapları koparıp ellerimizi karışımın içine daldırdığımızda;

Böyle bir şeye dokunmak ve görmek yüzlerimizin gülmesine ve fazlasıyla heyecanlanmamıza sebep oldu.

Sandığın dörtte birinden çıkardıklarımız bizim için çok değerli bir mücevher yığını gibiydi.

Toplam 2,25 metrekare sandığımızdan 22 kg tatlı patates çıkardık. Metrekare başına 10 kg. Emek ve uğraşımıza değdi diye düşündük. Ayrıca  fide dikiminden hasata kadar beş aylık yetiştirme süresinin tamamında İrfan çayının verim ve yumru büyüklüğü bakımından bitki besini olarak mükemmel iş görmüş olmasından mutlu olduk, gelecek bahar İrfan çayı ile yapacağımız yeni denemeler için cesaret bulduk.