Hurmayı kurutsakta mı saklasak…

Cevizler, kestaneler, zeytinler, inşaat işleri, bahçe bakımı ile ilgilenirken, hiç bir şey beklemeden sessizce meyvelerini sunan sevgili Hurma ağacımızı hakettiği şekilde onurlandırmanın zamanı geldi de geçiyor.
Trabzon Hurması, bazen Cennet Meyvesi adıyla tanınan, yaz sonuna doğru portakal rengi iri domates görünümünde meyveler veren bu ağacı biraz ihmal ettiğimizi kabul ediyorum. Hurmaya pek düşkün olmadığımızdan olsa gerek, yapraksız çıplak dallarıyla zeytinler arasında duran bu ağacın yanından bu da hurma deyip geçiyorduk. Taa ki hurma ağacımız çirkin bir ördek yavrusuyken yazla birlikte kuğuya dönüşünceye kadar. Önce açık yeşille başlayıp renkleri giderek koyulaşan parlak, yuvarlak hatlı yapraklar, sonra da aralarında yerini alan turuncu meyveleriyle adeta bir yılbaşı ağacına dönüşüverdi. Derken olağan üstü bir renk cümbüşüyle sarı ve kırmızının farklı tonlarıyla bezenince bakılası bir sonbahar armağanı oldu. Bütün bu
güzellik yetmezmiş gibi tek bir ağaç yaklaşık iki yüz kilo meyve de verdi. Sanki zeytinlere gösterilen ihtimamdan o da biraz sebeplenmiş, bize cömertçe teşekkür ediyordu.

Hurmanın fazla meraklısı olmadığından, dağıtacak yer aramaktansa yardımcımız İsmail’e sen ne istersen yap bu meyveleri dedik. O da birazını bize, birazını kendine ayırdıktan sonra satmış, kilosu bir lira bile değilmiş. Lakin biraz araştırma, bu meyvenin Japonca’da “Kaki” ve Latince’de “Diosypyros Kaki” olan adının neden “meyvelerin hası” veya “tanrıların yemişi” anlamına geldiğini öğrenmemize yetti. Tarih öncesi devirlerden beri kuzey batı Çin’de yetişen (orada adı “shi zi”) ve çok eskiden Japonya’ya da getirilmiş olan Hurma’nın meziyetleri saymakla bitecek gibi değil.

Bir kaynağa  göre, Kuzey Amerika yerlileri Hurmanın bizde halk dilindeki adıyla “o… hurması” diye bilinen yabani cinsiyle çok eski yıllardan beri tanışıyormuş. Kızılderililer meyveleri yaklaşık yeşil erik kadar olan yabani hurma ağacının kabuğunu kaynatarak elde ettikleri gargara suyunu pamukçuk diye bilinen ağız içi mantarlarını iyileştirmekte, C vitamininden zengin meyve ve yapraklarını iskorbüt hastalığından koruyucu, buruk meyvelerin kaynatılmış suyunu kanlı gaita, lapasını da siğillerin tedavisinde merhem olarak kullanıyorlarmış. Ayrıca kavurulan tohumlarının kahve yerine iç savaş sırasında Amerikan askerleri tarafından yaygın olarak kullanıldığı da söylenenler arasında.


Çin’de ise olgunlaşınca veya kurutularak yenen hurma, tanenli asidinden kurtulsun ve kurusun diye donda bırakılıyor. Japonya’da ise değeri çok daha fazla, özel ve geleneksel bir yöntemle kurutarak sakladıkları hurma yılbaşının olmazsa olmazlarından biriymiş. Japon usulü kurutulan ve “korogaki” adıyla bilinen kuru hurmalar aynı bizim kuru incirlere benzer biçimde pudra şekerine bulanmış gibi görünüyor. Bu pudramsı tabaka, kuruduğunda meyvenin yüzeyine çıkan şekerden dolayı kendiliğinden oluşuyormuş. Hurmanın kurutularak saklanması olasılığı bu konuda daha fazla bilgi edinmeye yöneltiyor bizi ve öğrendiklerimizi hem uygulamaya çalışıyor hem de köydeki dostlarımızla paylaşıyoruz haliyle. Kulağımıza gelenlere göre köy kahvesinde konu tartışılmış ve herkes hurmanın kurutulamayacığında hemfikir olmuş. Biz de bu meydan okumaya karşı koyamadık, Japon usulü hurma kurutma yöntemini araştırıp uygulamaya karar verdik. İki farklı yönteme göre hazırlanmış yaklaşık on adet hurmayı Japon usulüne göre, yılbaşı topları ya da ampuller misali iplerle bir çıtaya bağlı olarak balkonumuzda kurumaya bıraktık. Görüntüleri öyle güzel oldu ki kurumasalar bile en azından süs oldular. Ama bir de kururlarsa, işte o zaman kurumaz diyenlere köy kahvesinde kendi ellerimizle ikram etmeyidüşünüyoruz.

Amerika, Japonya ve bunun gibi hurma sever ülkelerde turta, kek, ekmek ve tatlılarda kullanılan meyvenin toz haline getirilen kabuklarından tatlandırıcı yapıldığını ve yapraklarının turp turşusuna lezzet vermek için kullanıldığını duyunca şaşırdım doğrusu. Bunun gibi ilginç ve pratik bilgi çok. Örneğin hurmalar bir torba veya kutuda muzlarla bir arada saklanırsa daha çabuk olgunlaşıyormuş. İştah açıcı özelliği olan hurmanın, ağacının kabuğunun da sıkıştırıcı etkisinden ötürü kanamayı durdurmakta kullanıldığı söyleniyor. Genellikle öksürük kesici, kanamayı durdurucu, bağırsak gevşetici, besleyici ve mideye yararlı olan meyvenin özelliklerinin olgunluk derecesine göre değiştiği belirtiliyor. İyice olgunlaşmış meyve çiğ yendiğinde bağırsak gevşetici olarak ve hemoroid tedavisi için kullanılırken pişirilerek tüketildiğinde ishale iyi geliyor. Kurutulmuş olgun meyve solunum yolları şikayetlerinde, toz haline getirildiğinde ise kuru öksürük tedavisinde kullanılmaktaymış. Ham meyvenin suyu ise hipertansiyon tedavisinde yararlı oluyormuş. Yeşil olarak toplanıp yapraklarla birlikte saklanarak olgunlaştırılan meyveler çok tatlı olduğu gibi ateşi düşürüyor ve bunun yanı sıra alkol bağımlılığı ve özellikle yumuşak doku iltihaplarının tedavisinde kullanılıyormuş. Dilimlenerek gündüz güneşe gece ise çiğe maruz bırakılan meyvenin yukarıdaki tedavilerin yanı sıra parazit düşürücü olarak da işe yaradığı belirtiliyor. Çiçeğinin sapı ve çiçek zarfı öksürük ve hıçkırığı geçirmekte kullanılıyormuş, Tüm bu bilgileri çeşitli kaynaklardan toplayarak referansları vermeyi de ihmal etmeyen bu sitenin dışında bazı yerlerde içerdiği demir nedeniyle kansızlık tedavisinde kullanıldığını söyleyenler de var. Ayrıca Çinlilerin binlerce yıllık deneyimleri bu meyveyi yalnızca ateş düşürücü ve akciğer temizleyici olarak kullanmakla sınırlı kalmamış, Çinli kadınlar taze dilimleri ciltlerini nemlendirmek ve güzelleştirmek için de kullanmışlar. Japonya’da hurma suyu balıkçı ağlarını küflenmekten korumakta ve daha kaygan hale getirmekte kullanılmaktaymış. Merak edenler için diğer bir çoğuna olduğu gibi bu ağaca ve yetiştirilmesine ilişkin pek çok bilgiye ağaçlar netten ulaşmak mümkün.

Bu kadar yararı ve pratik kullanımı olan hurmanın diğer kültürlerde neden baştacı edildiğini anladıktan sonra değerlendirmemek çok yazık olurdu. Biz de tanrıların yemişini, meyvelerin hasını sunan hurma ağacımızı meyvelitepenin sembolü olarak benimseyip sitemize baş tacı yaptık.

Edit: Hurma kurutulmasını Hurma Kurutmanın İncelikleri isimli yazımızda adım adım anlattık.

26 Comments

  1. değerli dostlar ben rizeden özcan öğretmenim hobi olarak bahçe işleriyle uğraşıyorum. Hurmayı astığınız bölgeyi bilmiyorum. Trabzon hurması kabuğu soyulmadan kurutulması güçtür. Sıcaklık ve kuru hava ister. Lakin kabuğundaki ince zrı soyup saplarından 7li 10lu şekilde iplere bağlayıp asarsanız çok güzel kurur.
    soymadan 4 e dilimlrsenizde yıne kurur.

  2. Özcan bey, notunuz için teşekkür ederiz. Ta Rize’den yazımızı bulmuşsunuz. Esasında Karadeniz bölgesinde de hurma kurutulurmuş ama ne şans biz Japon’lardan öğrendik ilk defa. Çok da güzel oldu. “Son havadisler” isimli yazımızda söz etmişiz, resmini de koymuşuz ama bu yazımızda da hurmanın nasıl kurutulacağını anlatırken kabuğunun soyulması gerektiğini belirtmeyi atlamışız. Esasında yazıda iki farklı yöntemden bahsettik. Her ikisinde de henüz sert durumdaki hurmalar kullanılıp saplarına dokunulmadan kabukları bir bıçakla soyuluyor. Bir yöntem öylece iplere asmak. Diğeri ise sapına ip bağlanmış hurmayı ipinden tutarak kaynamakta olan suya daldırıp bir kaç saniyede çıkarıp öyle asmak. Kaynar suya daldırılanlar biraz daha iyi oldu sanki..

  3. Hurmaları olgunlaştırmak için bulundukları torba ya da kabın içine (mümkünse kağıt torba dedi ablam) elma konulursa da çok iyi sonuç alınır.Mersin’de biz böyle yapıyoruz.Artvin’de ve Gürcistan’da da kabukları soyularak ve saplarından iplere bağlanarak kuru ve sıcak hava da kurutuluyor hurmalar.Ayıca anne sütünü de gereksiz kaloriler almadan oldukça arttırdığı tecrübemle sabittir

  4. Katkılarınız için çok teşekkürler Turuncu, ayrıca anne sütü konusundaki deneyiminiz umarım bir çok anne ve anne adayına da yardımcı olur. Sütü zevkle arttırmanın daha iyi bir yolu olmasa gerek:)

  5. yukarida resimde de belirttiginiz yaş hurmayi nereden temin edebiliriz ? cok acil lazim bize yardimci olabilicek kimse var mi?

  6. Sn.Ufuk,
    Meyveler henüz limon iriliğinde ve yeşil. Olgunlaşmaya başlaması için Ekim’e kadar beklemek gerekir. Hali hazırda meyve etinin tadı oldukça buruk. Ham olarak işinizi görecekse bir çaresine bakalım.

  7. Bu sonbahar hurmalarin bagimlisi oldum. Her hafta pazardan mutlaka aliyorum. Onca yedigimin icinden sadece 2 tanesinden birer cekirdek cikti. Biraz umutsuzca belki dikerim diye bir koseye koydum. Umutsuzca diyorum cunku ceviz icin de cok heyecanlanmis, sonra hizli bir google arastirmasinda, cevizlerin meyve vermesi icin illa ki asilanmasi gerektigini okumustum. Ayni durum yeni dunya meyvesi icin de basima gelmisti. Sizin verdiginiz linke gidince, tohumdan buyutulebildigini okuyunca cok sevindim, hemen sakladigim yerden ortaya cikardim! Yarin sabah ilk is dikmek.
    Cok tesekkurler,

  8. Merhabalar. Hurma hakkinda verdiginiz bilgiler icin tesekkurler. Ben yaklasik 3 aydir Guney Kore’de (Seul) yasiyorum ve burda en cok tuketilen meyveler arasinda hurma geliyor. ben de daha once ne gibi faydalari oldugunu bilmedigimden ve Turkiye’de pek tuketilmediginden arastirma geregi duydum. Burada insanlar kutularla satin alip evde stoklayip olgunlastiktan sonra yiyorlar, sert yemek de mumkun tabii. kurutulabiliyor ben gordum:)tekrar tesekkurler…

  9. selam,
    Bende internetten yaptigim arastirmalardan sonra bu sahane meyveyi kurutmayi denedim.Kabuklarini soyup kurutmaya biraktik.Sonuc muhtesemdi.Taze haliyle kiyaslanacak bir tada sahip.Boyleleikle tazesi kisa omurlu olan bu guzel meyveyi butun yilboyunca yiyebilicez.

  10. Sayın meyveli tepe, burada gördüğüm ukuyup bilgilendiğim kurutulmuş tırabzon hurması eynen denedim, tazesini pek sevmediğim için ağacını bile ekmedim.
    Fakat kurutulmuşunu aynen sizin yapmış olduğunuz gibi yaptım, ve bu akşam yedim, o neydi öyle tadı damağımda kaldı,ne kadar enfez bir şey olmuş bayıldım olamaz böyle birşey, ne yazık ki bir tane denemek için yapmıştım, bu gece rüyama girmezse iyidir.
    Hemen fidanını alıyorum ve ekiyorum.
    Bunu ağaçlar net’te mutlaka anlatmalısın, yoksa ben anlatacağım, dayanamam.
    Sevgilerimle..

  11. Sn.Lilium,
    Biz de geçen yıl hurmalarımızı verdikten sonra kalan az bir miktarla denemiş ve sonra da az dövünmemiştik 🙂
    Bu yıl her gün, bazen tatlı bazen çikolata niyetine bir kaç tane gerçekten iyi gidiyor. Üstelik etraftaki herkes de tadına baktı. Sanırım gelecek yıl tüm köy hurma kurutacak.
    Ağaçlar.net’de epeyce anlatmıştım. Deneyenler de oldu yanılmıyorsam. Siz de anlatırsanız tabii ki daha güzel olur.
    Fidanınızın meyve vermesi bir kaç yıl sürebilir. Ama belki, gözünüze bir ağaç kesitirir, sahibiyle önceden anlaşırsınız. Meyveler sertken toplayıp kurutursunuz.

  12. said bey bu güzel bilgileri bizimle paylaştığınız için teşekkur ederim bende sakarya sapancada sizin bahçeniz kadar olmasada bol meyveli bir bahçede bekçilik ve bahçivanlık yapmaktayım bizde hurmayı yıllardan beri pazardan alıp yiyorduk aslen kayseriliyim haliyle oralarda hiç görmemiştim o yadiğimiz muhteşem meyvenın agacta yetiştiğini görünce daha bir şok oldum burada her yer hurma ağaçlarıyla dolu bende bu sene 2 adet kucuk agacın meyvelerıne doyamadan tukendı.Sapancada ikamet eden bir esnaftan öğrendiğime gore hurmalar tam olgunlasmadan toptan olarak kilosu 30 kuruşa satılıyormus bende bu sene kısmet olursa 10 kasa falan alıp depolamayı düşünüyorum tekrar bilgileriniz için teşekkur ederim.

  13. Hurmaları yumuşatmanın bir diğer yönntemi de bir poşet içine elma ile beraber koymak.. En serti bile bir haftaya kalmadan yumuşacık oluyor..
    Bu güzel yazılarınız için teşekkürler Meyvelitepe…

  14. Dediğiniz doğru, elma veya muz yanındakileri çabucak olgunlaştıran etilen gazı çıkardıkları için bu yöntem işe yarıyor.
    Notunuz için biz teşekkür ederiz.
    Sevgiler…

  15. Sayın meyvelitepe’ni bu güzel uygulamalarını zevkle takip etmekteyim.Tecrübelerini paylaştığı için çok teşekkür ediyorum.

  16. Kısa zaman önçe blogunuzu takip etmeye başladım oldukça zevkle okuyorum Bir zamanlar cennet meyvesi bahçemiz vardı .Oldukça çeşitleri vardı normal cennet meyvesi ,çukulatalısı, kivi görünümlü yeşil kabuklu yeşil kabukları soyulabilen hurmalarımız vardı Hiç birine ilgi duymamıştım Ama sizlerin bilgilerini okuyunca açıkçası düşünmeden edemedim şu anda sadece 2 adet normal cennet meyvesi ağacımız var

  17. Merhaba..sert hurmalari soydum iple bagladim 2 dk kaynayan suda beklettim ve evin icinde dogalgaz borusuna astim…4 5 gun sonra bazilarinda küflenme başladı acaba nedendir ? Bu ķüflenmeden nasil kurtarabilirim ?

    • 2 dakika kaynar suda bekleterek hurmaları pişirmişsiniz. Sadece 10 saniye kadar tutmanız gerekiyordu. Ayrıca astığınız yer de hava sirkilasyonu olmayan bir yere benziyor, ki hurmalar küflenmiş. Görünüşe göre maalesef kurtarmak pek mümkün görünmüyor.

Bir yanıt bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.


*