Solucan gübresi çayının yapılışı ve kullanılışı:
Solucan gübresinin su içerisinde çözülmesiyle yapılan sıvı çözeltilere “solucan gübresi çayı” ya da kısaca “solucan çayı” denir. Solucan gübresi çayı, katı solucan gübresinde bulunan mikroorganizmaları, suda çözünebilir besinleri ve bitki besleyici maddeleri içinde barındırdığı için çok etkili bir toprak katkı maddesidir. Hazırlanması ve uygulanması son derece kolay olduğu için hem bahçecilikte hem de tarımda yaygın olarak kullanılabilir. Sıvı haldeki solucan çayı, diğer gübre çayları gibi bitkilere sulama sırasında topraktan veya püskürtülerek yapraktan verilebilir.
Solucan gübresi çayının yapımı da kullanımı gibi son derece basittir, katı solucan gübresinin su içinde, hava pompası ile havalandırılarak demlenmesiyle üretilir.
Sıvı solucan gübresi çayı, genellikle % 5, % 10, % 20 oranlarında olmak üzere üç farklı konsantrasyonda kullanılabilir. Başlangıçta % 20 konsantrasyonlu olarak hazırlanan solucan gübresi çayı sonradan suyla seyreltilerek istenen orana indirilebilir, bu da hazırlıkta kolaylık sağlar.
% 20 konsantrasyonlu bir solucan gübresi çayı hazırlamanın formülü:
Hava pompasının su seviyesinin üzerinde bir konumda olması gerektiği unutulmamalıdır.
4 ölçü klorsuz, temiz su + 1 ölçü solucan gübresi + 24 saatlik zamandır.
Örneğin, 30 litre suya, naylon çorap vb. gibi geçirgen bir malzemeden yapılmış bir torba içinde 7,5 litre solucan gübresi konur ve 24 saat hava pompasıyla havalandırılarak solucan gübresi ekstresi/çayı hazırlanır.
% 20 konsantrasyonlu solucan gübresi ekstresini, % 10 konsantrasyonlu olacak şekilde seyreltmek için 1 ölçü ekstreye, 1 ölçü su eklenir.
% 20 konsantrasyonlu solucan gübresi ekstresini, % 5 konsantrasyonlu çaya dönüştürmek için ise 1 ölçü solucan gübresi ekstresine, 3 ölçü su ilave edilmelidir.
Hazırlanan solucan gübresi çayı hangi konsantrasyonda olursa olsun, içindeki mikrobiyal aktiviteyi korumak amacıyla üretildikten sonraki ilk 24 saat içinde kullanılmalıdır.
Solucan gübresi çayının kimyasal ve biyolojik özelliklerini etkileyen girdi ve değişkenler:
- Solucan gübresi kaynakları: Çay üretmek için kullanılan katı solucan gübresi ile suyun % 5 (1:20) veya % 20 (1:5) gibi belirli oranlarda kullanılmasının uygulamada daha tutarlı ve etkili sonuçlar verdiği laboratuvar ortamında gözlenmiştir. Ekstrenin belirli oranlara uygun olarak hazırlandıktan sonra ihtiyaca veya koşullara göre seyreltilmesi daha doğru olur.
- Havalandırma ve karıştırma: Solucan gübresi çayının hava yani oksijen verilerek yapılması, oksijensiz ortamda çoğalabilecek mikroorganizmaları baskılamaktadır. Böylece, bu mikroorganizmaların bitki gelişimini engelleyebilecek metabolik yan ürünlerini çaya bırakmalarının da önüne geçilmiş olur. Solucan çayı hava basılarak hazırlandığında hem oksijenli ortamda tutulmuş hem de sürekli karıştırılmış olur.
- Ek besinler: Bunlar melas, hümik asit, kelp, kaya tozu, balık emülsiyonu ve benzeri malzemelerdir. Çok az miktarlarda kullanılırlar, ancak melas gibi karbonhidrattan yana zengin ürünlerin solucan gübresi çayına katılması, olası insan patojenlerinin (hastalık yapıcı mikroplar) çoğalmasına yol açabilir.
- Demlenme süresi: Demlenme çoğunlukla, 24 saat boyunca hava pompası yardımıyla çayın sürekli havalandırılmasıyla yapılır.
- Su kalitesi ve sıcaklığı: Suyun fiziksel ve kimyasal içeriği dikkate değer bir değişken olabilmektedir. Suyun sıcaklığı da önemlidir, örneğin, fazla ılık olan suyun oksijen içerme kapasitesi düşer, bu da mikroorganizmaların kullanacağı oksijen miktarına doğrudan etki eder.
Doğru şekilde hazırlanan solucan gübresi çayının çok değerli bir bitki besini ve toprak katkı maddesi olmasının dışında bugüne kadar çok fazla duyulmamış önemli yararları da vardır. Özellikle bitki hastalıklarını önleme veya zararlıların etkilerini azaltma olasılığı üzerine yapılmış araştırmalar çok çarpıcı sonuçlar vermiştir.
Yazımızın ilk üç bölümü, genel olarak solucanlar, ihtiyaçları, yetiştirme yöntemleri ve bunun gibi bilinen gerçekleri içeren bir giriş niteliğindeydi. Bu bölümde kısa ve öz olarak solucan gübresi ekstresinin ve çayının laboratuvar ortamında, denemelerde en etkili olduğu anlaşılan ölçü ve tekniklerle yapılışını da açıkladık. Yazı dizisinin bundan sonraki bölümlerinde solucan gübresinin çoğumuzun zaten bildiği kullanım alanları, toprak katkı maddesi olarak yararları v.b. gibi konuları atlıyor ve doğrudan doğruya solucan gübresi çayını bitki ve toprak zararlılarına karşı biyolojik mücadelede nasıl kullanabileceğimize dair bilgiler içeren, ilginç araştırmalara geçiyoruz. Son bölümde de tavuk gübresinin solucan maması olarak kullanımına dair bir başka araştırmanın özeti yer alıyor.
-devamı gelecek-
Önceki yazı: Solucanlar, Solucan Gübresi ve Yaşam Üzerine… Bölüm II
Sonraki yazı: Solucanlar, Solucan Gübresi ve Yaşam Üzerine… Bölüm IV
Referanslar:
The Production of Vermicompost Aqueous Solutions or Teas, Cindy E. Salter, Clive A.Edwards (Vermicompost Technology, Edited by Clive A. Edwards, Norman Q. Arancon, Rhonda Sherman, CRC Press 2011)
Sn.Meyvelitepe,
Heyecan giderek artmaya başladı 🙂 Bu konuda merak ettiğim iki hususu danışmak isterim;
1) Piyasada sıvı solucan gübresi olarak satılan ürünler, solucan gübresi çayının kimyasal işlemler sonucunda içindeki bakterilerin dormant haline getirilmesinden mi ibarettir? Bir başka ifade ile bu ikisi arasındaki farkları avantaj/dezavantaj perspektifinden değerlendirebilir misiniz?
2) Bakterilen çoğalması için karbonhidrat kaynağı olarak hep melastan bahsediliyor. Melasın özel bir önemi var mı yoksa herhangi başka bir karbonhidrat kaynağı da kullanılamaz mı? Zira, melası (kükürtsüz olması gerektiği belirtiliyor) temin etmek pek kolay değil diye biliyorum,
Saygılarımla…
1) Sıvı solucan gübresi neyin nesidir, bilen varsa beri gelsin. Ülkede solucan ürünleri satışında en çok adı duyulan şirketin web sitesinde, Solucan Gübresi Terimleri başlığının altında sıvı solucan gübresini anlatırken “Muhtemelen içerikteki bakterileri dorment halde tutmak için çeşitli koruyucu maddeler içerdiği için raf ömrü daha uzundur.” demiş. Buradaki “muhtemelen” ne demek hiç anlamadım 🙂 Solucancılar pazarına bakararsanız sıvı solucan gübresi satmayan yok. Galiba en çok da solucan sandığından süzülen sıvıyı solucan gübresi diye satıyorlar ki, bunu hiç bir yere değdirmeden dökmek gerek. Dolayısıyla solucan gübresi ve usulünce yapılmış solucan gübresi çayı dışındakiler ilgi alanımıza girmiyor.
2) Melas yerine pekmez, doğal şeker vb. maddeler kullanılabilir. Bunun arkasındaki mantık mikroorganizmaların beslenerek hızlı çoğalması. Fakat biz bu gibi bir girdi kullanmıyoruz, kullanılmasını da önermiyoruz. Böyle ani bir besin artışı ortamda varsa patojenlerin de hızla ve kontrol dışı çoğalmasına sebep olur, öyle bir ortamda faydalı bakteriler patojenleri baskılayacak fırsatı bulamaz, gereğini de duymazlar. Bu tür bir besleme havasız ortamda lactobacillus için kullanılabilir ama aerobik ve çok çeşitli türlerin bir arada bulunduğu solucan gübresi çayında risk teşkil ediyor.
Cevaplar için teşekkür ederim.
Söz konusu firmanın internet sitesini incelediğinize göre görmüşsünüzdür, belli meblağda ürün almak şartıyla eğitim seminerleri de düzenliyorlar. Birine benim de katıldığım seminerlerde, sunum ve soru-cevap bölümü sonrasında tesisin yalnızca katı solucan gübresi üretim bölümleri gezdiriliyor. Sıvı solucan gübresinin üretim süreci hakkında ayrıntılı bilgi verilmediği gibi tesisin bu bölümü de gösterilmiyor. Bu şeffaf olmayan durum, know-how kapsamında ticari bir sır olarak nitelendiriliyor. Benim orada edindiğim izlenim odur ki; şirket hem solucan gübresi sektörünün aç gözlü/fırsatçı girişimciler nedeniyle zarar görmesinden (ben de aynı endişeleri taşıyorum), hem de pazar paylarının azalma ihtimali nedeniyle endişe taşıyor. Ayrıca, kendi sıvı solucan gübrelerini, yoğun/konsantre formu dolayısıyla piyasadaki diğer ürünlerden pozitif olarak ayrıştırmaya çalışıyorlar.
Üretim süreci ile ilgili şeffaf olmayan, dolayısıyla nasıl hazırlandığını, olası katkı maddelerini bilmediğimiz bir ürünü kullanma hususunda ben de tereddütlüyüm. Öte yandan, solucan gübresi çayının, üretilip 24 saat içinde tüketilmesi gerekliliği göz önünde bulundurulduğunda, bizler gibi ticari kaygısı olmayan, kendi ihtiyacını karşılamaya yönelik küçük ölçekte üretim yapan kişilerce hazırlanması pekala mümkünken, bu işi ticari ölçekte yapanlar tarafından da bu çayın ihtiyacı karşılayabilecek miktarda üretilebilmesi mümkün mü bilemiyorum. Bu bağlamda, ismine her ne denirse densin bu değerli gübrenin sıvı formundan da faydalanmak isteyen, büyük ölçekli üretim yapan çiftçiler için raf ömrü olan bir ürün ihtiyacı doğmuyor mu?
Selam ve saygılarımla…
Böyle bir sektör yaratılmış olmasını garipsiyorum, öte yandan sebebini de anlıyorum. Çiftçi olmakla alakası olmayan insanlar kısa yoldan çok para yapmak için böyle bir sektör yarattılar. İçinde 1-2 solucan gezinmiş hayvan gübresini solucan gübresi diye sattıklarını dahi biliyorum. Bu sektörün, toprak, tarım, karbon yönetimi, organik madde, doğal tarım vb. herhangi bir kaygusu yok. Bunları kopyala-yapıştır ile çiftçiyi kendilerine, girdi fiyatının 20 misli para vermesi için ikna etmek üzere kullanırlar. Bir ekmek fiyatına üç solucan satmakta da bir beis görmezler. Sıvı solucan gübresinin de sektörün ne idüğü belirsiz pazarlama araçlarından biri olduğunu düşünüyorum. Bana göre bu sektör tam anlamıyla bir balondan ibarettir. Devletin yeni ısıl işlem mecburiyeti ile sattıkları toz artık yararsız bir tozdan ibarettir. Toplumdaki en “ensesine vur ekmeğini elinden al” kesim olan çiftçi bunu anlayıncaya kadar da satmaya devam ederler.
Solucan gübresinin satılan değil, bizzat çiftçiler tarafından yapılan bir kompost şekli olması gerektiğine inanıyorum. Solucanların da, eski gelenekte komşuların biribirlerine ekmek mayalarını verdiği gibi, satılmaması, kendinde yeterince üreyen çiftçinin komşusuna bir avuç başlangıçta yetecek kadar solucan vermesi gerektiğini, doğrusunun da bu olduğuna inanıyorum. Kendi tarlasında, bahçesinde solucan gübresi olan çiftçi ne diye sıvı solucan gübresi satın alsın ki? Lazım olduğunda çayını yapar, kullanır.
Teşekkür ederim.
valla çok sağlam bir çalışma yapmışsınız. Tebrik ve teşekkürler. Bu yöntemler zeytin ağaçları için de geçerli midir, ne zaman verilmelidir? Kanserli olan Uslu türü zeytinlerimde faydası olur mu? Boyları küçük kalan zeytinlerimde irileşme sağlayabilir mi? Veya çay yerine kaolin kili uygulaması da hastalık ve diri zeytin için yararlı olur mu? teşekkürler
Solucan gübresi veya bu gübreden elde edilen çaylar bitki besleme ve toprak iyileştirme ürünleridir. Kaolin ise bitkiyi güneş yanıkları ve zeytin sineği zararından korur. Bu bakımdan herhangi bir şekilde biribirlerine alternatif değillerdir, işlevleri tamamen farklıdır.
selamlar solucan gübresi çayını yaparken %20 formülde yada %10 veya 5 lik de
sadece katı solucan gübresi ve formuldeki kadar su ile mi yapılmalı bakterilerin sadece oksijen ile çoğalmaları mümkün mü herhangi bir karbonhidratlı besin maddesi koymaya gerek yok mu?
Önemli olan oranlardır. Evet, su ve katı solucan gübresi ile yapılmalı ve 24 saat kuvvetli hava verilmelidir. Karbonhidratlı besin ilavesi, patojenlerin de üremesini teşvik etme olasılığına karşı önerilmiyor.
Sn. Meyvelitepe bilgilendirmeleriniz için sonsuz teşekkürler, bende kendi bahçem için solucan gübresini sıvılaştırmaktayım 220 lt plastik bir varilde bunu yapmak istesem kullandığım hava motorunun asgari kaç dk/lt hava çıkışı
olmalı? Çay içerisine EM aktif ilavesi yaptığım takdirde mikroorganizmalar için çatışma/uyumsuzluk ortamı oluşturmuş olur muyum? Bir TV programında suya yuka ekstrat, yonca unu, soya unu, yulaf unu, çavdar unu, kuru maya, hayvansal aminoasit konulduğunu gördüm bunlar mikroorganizmaların beslenmesine ve
çay içeriğine olumlu etki yapar mı?
Bu konular hakkında yardımcı olabilir misiniz? Çok teşekkür ederim.
Sayın Meyvelitepe , fıstık kabuklarını mama olarak kullanıp solucan gübresi üretiyorum kendi çapımda. Bir makalede, bitkinin kendi artıkları, bitkiye zarar verir diye bir cümle okumuştum, karbondioksit ve insan örneği vermişti. Bu durum hakkında görüşünüz nedir? Bir de bu ısıl işlem şartının altından kötü kokular geliyor mu? Değerli görüşleriniz ve cevaplarınız için teşekkür ediyorum. Sizi çok seviyoruz.
Fıstık kabukları derken yer fıstığı kabukları mı? Solucanlar bu kabukları yemeden önce kompost mu yapıyorsunuz? Bir şekilde tam veya yarı dekompoze oluyor olmalı, başka türlü solucanlar tüketemezler. Solucan sindirim sisteminden geçmiş organik atıkları orijini fıstık bile olsa yine fıstıklarda gübre olarak kullanabilirsiniz, bir sorun olmaz.
Ticari maksatla üretilen solucan gübresine ısıl işlem şartı getirdiler. Isıl işlem solucan gübresindeki mikrobiyal içeriği sıfırlar ki, solucan gübresini esas değerli kılan mineral içeriği değil, mikrobiyal içeriği ve enzimlerdir. Bu durumda ticari solucan gübresinin de değeri yok edilmiş oluyor.
Antep fıstığı tarımı yapıyorum. Fıstık işletme tesislerinden kabuk topluyor kompost yapıyorum. Bu aralar verdiğiniz bilgiler ışığında çay yapıp yapraktan vermek istiyorum. Kompost işini pek beceremiyorum, zira kitabı bilgiler pratikte geçersiz oluyor. İnşaallah araştırmalara devam edip başaracağım. Bir de melas yerine pekmez kullansak, patojen riski ortadan kalkar mı? Cevaplarınız için teşekkür ederim.
Topladığınız malzemenin özelliklerini tam olarak bilmiyorum. Kitabi bilgilerin her zaman işe yaramadığı konusunda haklısınız. Topladığınız malzemenin özelliklerine göre minimum efor ile yapılabilecek şeyler mutlaka vardır. Melası nerede kullanıyorsunuz ki yerine pekmez olur mu diye soruyorsunuz?
Kompost konusunda Karbon, Karbon Hasatı, Organik Madde ve Kompost yazı dizisinin dördüncüsüne bir göz atmanızı öneririz.
Merhaba Sn. Meyvelitepe,
Solucan cayı yapmak istiyorum. Ne yazıkki kendim kompost üretemiyorum. Kaliteli ısıl işlem görmemiş bir solucan gübresini nereden bulabilirim? Bu konuda bana yardimcı olabilir misiniz? sizce bu üründen çay yapılabilir mi?
https://www.leonardit.com.tr/super-15li-mix-biyo-kompost-50-kg
Merhaba zeytin icin yanmis hayvan gübresi yerine katı solucan tercih edilebilir mi? 20 yasinda zeytini beslemekte yeterli gelir mi? Birde bahar mantari hastaliklar icin bakırın hangi formu( sülfat mi oksiklorür mü, hidroksit mi) hazirlardan ziyade göztası( bakir sülfat penta) daha mi etkili ve faydali olur tesekkurler
Solucan gübresi kullanabilirsiniz tabii ki. Ancak solucan gübresi mikrobiyal içeriği ile değerlidir, mineral içerik beklentiyi karşılamayabilir.
Zeytinde halkalı leke için bakırlı bir içerik kullanacaksanız, hangi formda olduğu çok önemli değil ama Bitki Koruma Ruhsatı olan bir ürün kullanın, gübre ruhsatlı olanları değil. Bordo bulamacından evladır. Toprakta birikime sebep olacak bakır bordo bulamacı kadar vahşi değildir.
15 15 gübrenin 7,8 kat asagi degerde besin miktari varsa agac basi 7,8 kat fazla kullanmak mineral besinini dengeler mi peki? Bakırlı korumalarda metelik bakir degerleri degisiyor sizin daha önce kullandıgınız mastercop metelik bakir degeri yüzde 5 oluyor. Yüzde 35 lik olanlar fazla mı gelir?
Kullanmayı düşündüğünüz gübrede NPK ağaç başı toplam NPK değerlerini yakalayacak bir miktar kullanırsanız evet. Ayrıca ilave organik madde ve mikrobiyal içerik ek avantaj sağlar.
Bitki koruma ruhsatı olan bakırlı sıvı içeriklerde, söz gelimi halkalı leke için 100 litreye ne miktarda kullanılması öngörülmüş ise onu kuullanmak lazım. Miktar ve bakır bileşiği oranlarını ona göre ayarlamışlardır.
İyi günler,
Solucan çayı yaparken içeriğe humik asit katmak istiyorum 1000 lt suya ne kadar humik asit ve ne kadar katı solucan gübresi katıp hava verip 24 saat çevirmem gerekiyor?
1 ton suya en az 50 kg solucan gübresi kullanılmalıdır. 250 kg’a kadar kullanabilrsiniz. Hümik asit ilave edecekseniz 1 ton suya 1 litreyi geçmeyin. Bu kadar suda oksijen temin etmek için hayli güçlü havalandırmak gerekiyor.
Teşekkürler,
1 ton suyu güçlü bir kompresörle havalandiriyoruz. Gübreye giden 2 çıkış ve suyu havalandıran 6 çıkış olacak şekilde boru duzenegi kurduk. Geçen sene melas kullandık karışımda kendi tarlamizda olumlu sonuçlar gördük bu sene melas ile başladık fakat humik asit denemek istiyorum açıklamanız için teşekkür ederim kendimiz üretip kendi tarlamizda kullanıyoruz her sene üreyi azaltın diyorlar 5 yıl sonunda hiç üre atmayın diye bilgi verdiler bu doğru mu?
Üre, neticede bir azot. Tarlanın azota ihtiyacı varsa öyle ya da böyle bir azot kaynağı kullanılır. Toprağın organik maddesine çok bağlı. 0-30 organik madde oranı 4 ve üzerine çıkarsa, ekeceğiniz ürüne de bağlı olarak azot ihtiyacı çok azalır.
Ev bahçesinde kullanım amaçlı, küçük ölçekli kompost çayı elde etmek için klorlu şebeke suyunun kullanması halinde, 1 ölçü solucan gübresini eklemeden önce, 4 ölçü suyu klorundan arındırmak için, 2 saat kadar hava pompasıyla havalandırmak işe yarayabilir mi? Bir de bitki sulamada seyreltilmiş bokashi alt suyunun kullanılması, yazı dizisinde bahsedilen olumlu etkilere ulaşılması açısından solucan gübresine alternatif olabilir mi?
Hava pompasıyla havalandırmak işe yarar. Solucan gübresi çayı da bokashi sıvısı da iyidir ancak içerikleri bakımından birbirlerine alternatif değiller, işlevleri farklıdır.
İyi günler,
Solucan çayı içine aktivatör olarak melas ve türevleri dışında sadece humik asit kullanabilir miyiz
Piyasada satılan humik asitler genellikle 11-12 gibi yüksek pH mertebesine sahip. Karıştırılacak miktara da bağlı olarak bu mertebe mikroorganizmalara zarar verebilir. Sulama sırasında tank karışımı yaparsanız sorun olmaz ama doğrudan konsantre çaya karıştırılmamasını öneririz.