Solucanlar, Solucan Gübresi ve Yaşam Üzerine… Bölüm VI

Katı solucan gübresi ve sulu solucan gübresi ekstresiyle / çayıyla eklembacaklı (artropod) zararlıların baskılanması:

Tarım zararlılarının önlenmesi konusunda arayışlar devam ederken, hayvan gübresi ve geleneksel sıcak kompost yöntemiyle hazırlanan gübrelerin ve çayların topraktaki eklembacaklı zararlılar ve nematodlar üzerindeki etkileri de araştırılmış ve her iki çeşit gübrenin de bu zararlıların sayısını, dolayısıyla da gelişmekte olan bitkilerdeki tahribatı azalttıkları görülmüştür. Kısmen de olsa alınan olumlu sonuçlar solucan gübresi ve solucan gübresi sulu ekstreleriyle aynı konuda araştırmalar yapılmasının önünü açmıştır.

Daha önceki bölümlerde de anlatıldığı gibi solucan gübresi, solucanlarla mikroorganizmaların birbirleriyle etkileşimlerini içeren, aerobik ve mezofilik bir süreçle organik atıklardan üretilmektedir. Gübrenin oluşum sürecinde çalışan organizmalar, mevcut karbon/azot oranını düşürerek organik maddeyi dengeli bir hale getirirken içeriğindeki besinleri de bitkilerin alabileceği formlara dönüştürürler. Bu sebeple solucan gübresi bitki beslenmesi ve gelişmesindeki çok olumlu etkileri ve içerdiği mikrobiyal zenginlikle en önemli toprak katkı maddelerinden biridir.

Katı solucan gübresiyle eklembacaklıların baskılanması:

Solucan gübresinin böcekler, bitler ve akarlar gibi, bitki paraziti eklembacaklı zararlılar üzerinde etkili olup olmayacağı konusundaki araştırmaların ilki katı solucan gübresi uygulamalarıyla yapılmıştır.

Katı solucan gübresi uygulaması tarlada ve serada ayrı ayrı olmak üzere, özel hazırlanmış ortamlarda yapılmıştır. Deney, tarlada 20-40 dönümlük toprağa 2,5-5 ton katı solucan gübresi, seradaki salatalık ve domates bitkilerinin içinde bulunduğu topraksız ortama ise yüzde 0, 20 ve 40 oranlarında bitkisel besin artıklarından üretilen katı solucan gübresi ilave edilerek yapılmıştır.

Araştırma sırasında sera ortamındaki bitkilerin içine yerleştirildiği naylon telli kafeslere, salatalıklar için çizgili hıyar böceği (Acalymma vittatum), benekli hıyar böceği (Diabotrica undecimpunetata), domatesler için tütün tırtılı (Tobacco hornworms) bırakıldıktan sonra yüzde 40 solucan gübresi karışımının en etkili oran olduğu gözlenmiş ve bitkilerde bu zararlıların tahribatı dikkate değer ölçüde azalmıştır

Ohio Devlet Üniversitesinde yapılan bir deneyde de bitkisel besin artıklarından ticari olarak üretilmiş  solucan gübresi, topraksız tarım malzemesine yüzde 10, 20, 40 ve 80 oranlarında karıştırılmış ve hazırlanan farklı oranlardaki toprak,gübre karışımına dikilen salatalık ve domates fideleri, iki benekli kırmızı örümcek (Tetranychus urticae), unlu bit (Pseudo coccus sp.) ve yaprak biti (Myzus persicae) zararlılarına maruz bırakılmıştır (1).

Sonuç olarak, tüm karışımların eklembacaklı zararlıların baskılanmasında etkili olduğu ve zararlı tahribatını dikkate değer ölçüde azalttığı gözlenmiştir. Araştırmadan anlaşıldığına göre solucan gübresi, bitkileri zararlılar için daha az cazip hale getirmekle kalmayıp zararlıların çoğalmasını da önemli ölçüde etkilemiştir. Bu uygulama sırasında solucan gübresinden en fazla yaprak bitlerinin, orta derecede unlu bitlerin ve  en az da kırmızı örümceklerin olumsuz olarak etkilendiği ortaya çıkmıştır (*).

Solucan gübresinin söz konusu zararlılara yaptığı olumsuz etkiye sebep olan mekanizmaların yaprak dokularında bulunan azotun formu, mikrobesin hazırlamada solucan gübresi etkisi ve solucanların gübreye bıraktığı suda çözünebilir fenoller olabileceği düşünülmektedir.

Solucan gübresi çayıyla eklembacaklı zararlıların baskılanması:

Bu araştırmada da bitkisel besin artıklarından elde edilmiş solucan gübresiyle ticari kompost çayı makinesinde hazırlanan havalandırılmış solucan gübresi çayı kullanılmıştır. Sera ortamında, kafesler içinde yetiştirilen salatalık bitkilerinde çizgili hıyar böceği (Acalymma vittatum); domates bitkilerinde ise tütün tırtılına (Tobacco hornworms) karşı solucan gübresi sıvı ekstresi ve çayının etkileri gözlenmiştir.

Deney sırasında her bir bitkinin kafesine 8’er adet eklembacaklı bırakılmıştır. Bitkilere yüzde 5, 10 ve 20 konsantrasyonlarında solucan gübresi çayı topraktan verilmiş, kontrol grubunda ise saf su kullanılmıştır.

Solucan gübresi çayları fidelere ilk dikildikleri zaman ve bir sonraki haftada olmak üzere 2 kez verilmiştir. Bunun yanı sıra fideler haftada bir bitki besiniyle beslenmiştir. Test edilen tüm solucan gübresi konsantrasyonlarının, her iki zararlının bitkilerde yerleşmesini baskıladığı ve bitkideki tahribatı dikkate değer ölçüde önlediği gözlenmiştir. Solucan gübresi çayının konsantrasyonu arttıkça zararlılar üzerindeki etkisinin de arttığı belirlenmiştir.

Deneyde bitki dokusundaki çözünmeyen fenolik bileşenlerin bitkiyi zararlılar açısından iştah kapatıcı hale getirdiği gözlenmiştir. Fenolik bileşenlerin bitkileri zararlılar açısından itici hale getirip zararlı çoğalmasını baskılayabildiği ve zararlıların hayatta kalma oranlarını düşürdüğü zaten bilinmektedir, dolayısıyla deney sonuçları da bu gerçeği doğrulamıştır.

Yaprak biti, unlu bit ve iki benekli kırmızı örümcek mücadelesinde solucan gübresi çayı etkisi:

Bu deneyde de, yukardakilerle aynı şekilde hazırlanan bitkisel besin artıklarıyla üretilen solucan gübresi çayı, yaprak bitleri (Myzus percicae), unlu bit (Planacocus citri) ve iki benekli kırmızı örümcek (Tetranychus urticae) zararlılarına karşı, sera ortamında yetiştirilen salatalık ve domates bitkilerine topraktan sulama yöntemiyle uygulanmıştır.

Çiftçiler açısından en önemli zararlılar arasında sayılan bu üç eklembacaklı ü zerinde solucan gübresi ekstresinin etkileri değerlendirilmiş ve sonuçların, özellikle yenilikçi bir yaklaşımla organik kontrol sağlamada, sentetik zehirli pestisit kullanmak istemeyen çiftçiler ve organik üreticiler açısından memnuniyet verici olabileceği belirtilmiştir.

Solucan gübresinin en önemli artılarından biri sürdürülebilir bir ürün olmasıdır, zira üretimi hem basit hem de yüksek teknolojilerle gerçekleşebilecek bir süreç içermektedir. Solucan gübresi ekstresinin de düşük maliyetli sistemlerle hazırlanmasının mümkün olması bu araştırma sonuçlarının önemini bir kat daha artırmaktadır.

Fazla meraklandırmadan iyi habere geçecek olursak, sulandırılmış solucan gübresi çayının salatalık ve domateslerde, bu üç zararlının sayıları ve tahribatı üzerindeki etkisinin “çarpıcı, kayda değer ve tutarlı” olarak değerlendirildiğini söyleyebiliriz. Bu kadar önemli bir etkinin çok az kaynakta dile getirilmiş olması gerçekten anlaşılır gibi değil.

Bu deney sırasında solucan gübresi ekstre veya çaylarının salatalık ve domateslere haftada bir topraktan verilmesinin eklembacaklılar üzerinde üç ana etkisi olduğu açıkça görülmüştür.

İlk olarak, deneme kafeslerindeki bitkiler üzerine bırakılan haşereler test bitkilerini istila etmekte serbest olmalarına rağmen, uygulanan sulu solucan gübresi konsantrasyonlarının bitkileri söz konusu üç zararlı için de daha az cazip hale getirdiği gözlenmiştir. En yüksek konsantrasyon (%20) en çok etkili olmakla beraber en düşük konsantrasyon da (%5) göreceli olarak etkili olmuştur.

İkinci olarak, bitkilerin içinde büyüdüğü topraksız tarım ortamına, sulama yoluyla verilen solucan gübresi ekstresinin zararlıların üçünün de üreme döngülerine müdahale ettiği düşünülmektedir, çünkü artan oranla solucan gübresi ekstresi uygulamaları neticesinde her üç zararlının da çoğalma oranlarının azaldığı saptanmıştır . Uygulanan solucan gübresi ekstresinin konsantrasyonuyla ters orantılı olarak üç zararlının da bitkiler üzerindeki toplam sayısının sabitlendiği veya azaldığı belirlenmiştir.

Son olarak, bitkiler üzerindeki toplam zararlı sayısı, yüksek oranlı uygulamaya karşılık olarak zamanla kayda değer ölçüde azaldığından, uygulanan solucan gübresi ekstresi oranları arttıkça zararlıların bitkileri terk ettiği veya öldüklerine dair istikrarlı kanıtlar oluşmuştur.

Özet olarak, bitkilere topraktan sulama yoluyla verilen solucan gübresi çayının konsantrasyonu arttıkça, bitkiye musallat olan haşere sayısının azaldığı anlaşılmıştır. Sonuçların “tutarlı” olarak nitelenmesi ise bu yöntemin her uygulamada başarılı sonuçlar verdiğine işaret etmektedir.

Toprağında zehir kullanmak istemeyen ama ürünlerini de haşerelere kaptırmak istemeyenler için bu sonuçlar müthiş ve umut verici.

Katı solucan gübresi ve solucan gübresi çaylarının eklembacaklıları baskılama mekanizması:

Katı solucan gübresi uygulamasının, eklembacaklıların baskılanmasındaki etkisinin, ekinlerin eklembacaklı saldırılarına karşı dayanma kabiliyetini artırmasından veya gübrenin bu zararlılar üzerinde caydırıcı bir etki yaratmasından kaynaklanıyor olduğu tahmin edilmektedir.

Deney sırasında tüm bitkiler eşit oranda ve dengeli beslendiğinden eklembacaklı baskılanmasının bitkilerin beslenmesiyle ilgisi olmadığı kesinleşmiş durumdadır.

Bitki dokularındaki besleyicilerdeki değişkenlerin, azot dışındaki besinler açısından, zararlı direncini etkilemiş olabileceği veya K, Ca, Bo, Zn ve Si eksikliğine bağlı olarak böcek saldırılarına duyarlılığı artırmış olabileceği düşünülmektedir.

Solucan gübresinde bulunan fenolik bileşenlerin bitkiler tarafından özümlenmesi sonucunda bitkinin sayılan eklembacaklı zararlılar açısından itici hale gelmesinin söz konusu olabileceği belirtilmektedir. Fenolik bileşenlerin gübre veya toprakta bulunan solucan harici omurgasız organizmalar üzerinde itici bir etki yarattığı bilinmektedir. Dolayısıyla, aynı mekanizmanın deneydeki zararlıların beslenme alışkanlıklarını da değiştirmiş olabileceği düşünülmektedir.

(*) Ciddi kırmızı örümcek bulaşıklığına uğramış sebzelerde solucan gübresi çayı ile paecilomyces fumosoroseus isimli fungusu içeren biyolojik insektisitin birlikte uygulanması etkili sonuçlar sağlar.

-devamı gelecek-

Önceki Yazı: Solucanlar, Solucan Gübresi ve Yaşam Üzerine… Bölüm V

Sonraki Yazı: Solucanlar, Solucan Gübresi ve Yaşam Üzerine… Bölüm VII

Referanslar:

(1) Arancon et al. 2007

Suppression of Arthropod Pests and Plant Parasitic Nematodes By Vermicomposts and Aqueous Extracts from Vermicomposts or Teas, Clive A.Edwards, Ahmed M. Askar, Marcus A. Vasco-Bennett, Norman Arancon (Vermicompost Technology, Edited by Clive A. Edwards, Norman Q. Arancon, Rhonda Sherman, CRC Press 2011)

3 Comments

  1. Merhaba araştırmalar için teşekkürler. Yukarıda bir yerde “Bu kadar önemli bir etkinin çok az kaynakta dile getirilmiş olması gerçekten anlaşılır gibi değil.” demişsiniz. Aslında anlaşılabilir bir tarafı var. Bu araştırmaların sonuçlarının herkesin anlayabileceği tarzda duyurulması zehir-tarım ilacı tacirlerini pek memnun etmeyeceğinden dolayı, çekinilmiş olabilir.

  2. merhaba ;
    katı solucan gübresini sulandırabilirmiyim. sulandırabilrisem oran ve bekleme süresi nasıl olmalı.

Bir yanıt bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.


*